बर्खासँगै गर्मीका कारण सर्पदंशका बिरामी बढ्न थालेका छन् । असार महिना सुरु भएदेखि सर्पदंशका घटना बढेका छन्। गर्मी र वर्षाका कारण सर्प दुलोबाट बाहिर निस्कने हुँदा यस्ता घटना बढ्न थालेका हुन् ।
सर्पले टोकेमा तत्काल र सही उपचार लिनु अत्यन्तै जरुरी हुन्छ। गलत विश्वास, ढिलो उपचार वा घरेलु उपायले ज्यान नै जोखिममा पर्न सक्छ। सर्पदंशको समयमा तत्काल गर्नुपर्ने कार्यहरू यसप्रकार छन्:
तत्काल गर्नुपर्ने कार्यहरू
शान्त रहनुहोस्:
डरले मुटुको गति बढ्छ, जसले विषको फैलावट तीव्र बनाउँछ। पीडितलाई ढाडस दिनुहोस् र सकेसम्म कम चलाउनुहोस्।
पीडितलाई नजिकैको अस्पताल वा स्वास्थ्य केन्द्रमा तुरुन्त पुर्याउनुहोस्:
सर्प विषालु थियो वा थिएन भनेर पत्ता लगाउन अस्पताल जानैपर्छ।
अस्पतालमा एण्टि–भेनम (Antivenom) उपलब्ध हुन्छ जुन विषको असर रोक्ने प्रमुख औषधि हो।
टोकेको स्थानभन्दा माथिल्लो भागमा कपडाले हल्का बाँध्नुहोस् (Tourniquet):
विष फैलिन नदिन रक्तसञ्चार केही मात्रामा रोक्ने उपाय हो तर धेरै कसिलो नगर्नुहोस्। (यो विधि विवादास्पद छ, प्रशिक्षित स्वास्थ्यकर्मीको सल्लाहमा मात्र गर्ने)
टोकेको अंगलाई हल्लाउन नदिनुहोस्:
विष अन्य अंगमा फैलन सक्छ। सकेसम्म चलायमान हुन नदिई स्थिर राख्ने।
घाइतेको अवस्था निरीक्षण गर्दै राख्नुहोस्:
सास फेर्ने समस्या, बेहोस हुने लक्षण वा वाकवाकी आएमा तुरुन्त चिकित्सकलाई जानकारी दिनुहोस्।
गर्न नहुने कामहरू
सर्पको टोकाइ चुसेर विष निकाल्ने प्रयास नगर्नुहोस्।
ब्लेड वा चक्कुले काट्ने प्रयास नगर्नुहोस्।
घरेलु औषधि वा झारफार प्रयोग नगर्नुहोस्।
धुवाँ, जडीबुटी, तान्त्रिक विधिहरूमा विश्वास गरेर अस्पताल नलाने गल्ती नगर्नुहोस्।
मदिरा वा अन्य नशालु पदार्थ सेवन गराउनु हुँदैन।
🐍 सर्प विषालु हो कि होइन, कसरी पत्ता लाग्छ?
विषालु सर्पले टोकेको भए निम्न लक्षण देखिन सक्छ:
टोकिएको ठाउँ वरिपरि सूजन, नीलो वा रातो दाग
वाकवाकी, बान्ता, टाउको दुख्ने
चक्कर लाग्ने, अनुहार फुल्ने
सास फेर्न गाह्रो हुने
चेत हराउने
सर्पले टोकेमा “पहिला अस्पताल” भन्ने नै जीवन रक्षा गर्ने उपाय हो। ढिलो नगर्नुहोस्, जति सक्दो छिटो नजिकको अस्पतालमा पुर्याउनुहोस्।
